Yenilenen ‘Basın Ahlak Esasları’ yürürlüğe girdi.
Basın İlan Kurumu (BİK) Genel Kurulu tarafından yapılan değişiklikle resmi ilanlardan pay almak isteyenler için en son 1994’te belirlenen “Basın Ahlak Esasları” 28 yıl aradan sonra yeniden düzenlenerek Resmi Gazete’de yayınlandı.
25-27 Mayıs’ta toplanan BİK Genel Kurulu tarafından değişiklik yapılması teklifi sonrasında Genel Kurul’un 216 sayılı kararıyla kabul edilen “Basın Ahlak Esasları”, Resmi Gazete’nin 6 Temmuz 2022 tarihli “31888” sayılı nüshasında yayımlanarak yürürlüğe girdi. Küresel Gazeteciler Konseyi (KGK) yeni düzenlemenin esasları hakkında bilgi veren bir açıklama yaptı. Açılama şöyle: Yeni düzenleme ile “Anayasa ve Kanunlara Uygunluk” başlıklı bölümde ayrıntılı değişiklikler yapıldı. Haber ve yorumlarda ‘suçsuzluk’ ilkesinin ihlal edilemeyeceğine ilişkin ilkeye, ‘lekelenmeme hakkı’ da eklendi.
AYRIMCILIĞA KARŞI YENİ MADDELER GELDİ
Yürürlüğe giren Basın Ahlâk Esasları, çocuk haklarının korunması, kadın-erkek eşitliği, cinsiyet ayrımcılığı ve kadına şiddet başta olmak üzere her türlü ayrımcılığın önlenmesini hedeflerken; cevap ve düzeltme hakkı, içeriğin çıkarılması, erişimin engellenmesi, özel hayatın gizliliği, hakaret, sövme, iftira ve haksız isnat, haber kaynağının gizliliğinin korunması, millî ve toplumsal değerlere saygı gibi sıkça gündeme gelen konuları yeniden düzenledi. Doğruluğu teyit edilemeyen içerik ve dezenformasyona yönelik ihlâllere de ilişkin de bir düzenleme yapıldı.
TAMAMLAYICI DÜZENLEME
İnternet haber siteleri ve dezenformasyon konularında Basın kanunu içerisinde düzenleme yapılması için Meclis’e sunulan kanun teklifiyle yakın tarihlere denk gelen BİK’in düzenlemesi dikkat çekti. Yapılan protestolar neticesinde ilgili yasa teklifinin görüşülmesinin yeni yasama yılına ertelenmesi nedeniyle BİK tarafından yapılan düzenlemenin yasanın tamamlayacısı olduğu yorumları yapıldı.
İNTERNET SİTELERİ VE SOSYAL AĞLAR TAKİPTE
Daha önce uygulanmasına başlanan gazetelerin internet haber sitelerinin “Basın Ahlak Esasları” çerçevesinde değerlendirilmesine ilişkin kapsam ise genişletildi. “Süreli yayınların basılı nüshaları ile resmi ilan yayınlayan gazetelerin kendilerine ait internet haber siteleri ve sosyal ağ hesapları, Basın Ahlak Esasları’na uymak zorundadır” denilerek medya kuruluşlarının dijital dünyada yer alan kurumsal kimliğinden çıkan tüm içerikten sorumlu tutuldu.
KIŞKIRTICI YAYINCILIK SINIRLANDIRILDI
Metne “Suçu ve suçluyu övecek, halkı kin veya düşmanlığa tahrik edecek yayın yapılamaz” ilkesi eklendi. “Terörü özendirecek yayın yapılamaz” ilkesi ise “Terör örgütleri, bunların üyeleri ve olaylar hakkında bilgi ve görsellere, bu örgütleri meşru gösterecek şekilde yer verilemez” şeklinde genişletildi.
KAYNAKLARA İLGİNÇ ATIF
“Gazeteci, kaynaklarının gizliliğini korur, kendisine verilen sırları ve kaynağını açıklayamaz” ifadesi ile yer alan ilke, “Gazeteci, kaynaklarının gizliliğini korur, kendisine verilen sırları ve kaynağını açıklamaya zorlanamaz” ifadesi ile değiştirilerek gönüllü olarak kaynak açıklamanın önü açıldı.
AİLE VE DİN İSTİSMARINA VURGU
“Din istismar edilemez” ilkesi “Din ve dini duygular yahut dinen kutsal sayılan değerler istismar edilemez ve kötüye kullanılamaz” şeklinde değiştirilerek toplumun kılcal damarlarına yapılan saldırılara ilişkin kapsam genişletildi. “Toplumun temeli olan aile yapısını bozmaya yönelik ve ailenin korunmasına aykırı yayın yapılamaz” ve “Türk toplumunun ortak milli ve manevi değerlerini zayıflatmaya yönelik yayın yapılamaz” ilkeleri son yıllarda aile kurumuna yönelik ahlak bozucu yayınların artmasından dolayı getirildiği yorumları yapıldı.
BAŞVURU SÜRESİ 60 GÜN
Basın Ahlak Esaslarına aykırılık iddiasına dair başvuruların, yayın tarihinden itibaren 60 gün içinde yapılması gerekecek. Yönetim Kurulu’nun resmen harekete geçeceği durumlarda da önceden olduğu gibi bu süre geçerli geçerli olacak. İnternet haber siteleri ve sosyal ağ hesaplarıyla ilgili yapılacak başvuruların süre yönünden hesaplanmasında ise ilk yayın tarihi esas alınacak. Şikayetler, BİK internet siteleri üzerinden elektronik başvuru yoluyla da yapılabilecek.
Yönetim Kurulu’nun Basın Ahlak Esaslarına yönelik kararları, önceden olduğu gibi 10 gün içinde yargıya taşınabilecek. Yeni düzenleme 216 sayılı Kararın yürürlüğe girdiği 6 Temmuz 2022 tarihi sonrasında işlenmiş fiiller hakkında uygulanabilecek.
