Uzuv Yenileme Sırrı Axolotl’da Çözülüyor
Meksika semenderi axolotl’daki uzuv yenileme sırrı çözülüyor: Retinoik asit keşfi insanlarda rejenerasyon umudunu artırıyor.
Axolotl’un Yenileme Yeteneği Mercek Altında
İnsan vücudunun kaybedilen uzuvları yeniden oluşturabilmesi uzun yıllardır bilim dünyasının merak konusu olmuştur. Bu alanda önemli bir ilerleme kaydedildi. Northeastern Üniversitesi ve Kentucky Üniversitesi’nden bilim insanları, uzuv ve organlarını yenileme yeteneğiyle bilinen Meksika semenderi axolotl üzerinde yaptıkları araştırmada, bu karmaşık sürecin merkezinde yer alan anahtar bir molekülü tespit etti. Retinoik asit olarak tanımlanan bu molekülün keşfi, insanlarda kaybedilen uzuvların veya organların gelecekte yeniden geliştirilmesi potansiyeli açısından önemli bir bilimsel adım olarak değerlendirilmektedir.
Retinoik Asit: Yenilenmenin Moleküler Rehberi
Araştırma ekibi, Retinoik asidin axolotl’un vücudunda adeta bir ‘rehber’ gibi davranarak, hangi uzvun nerede ve nasıl yeniden büyümesi gerektiği bilgisini hücrelere ilettiğini belirledi. Yapılan incelemelerde, molekülün axolotl’un kolu boyunca farklı yoğunluklarda dağıldığı, özellikle omuza yakın bölgelerde seviyesinin yüksek olduğu, bu asidi parçalayan enzim seviyesinin ise düşük bulunduğu görüldü. Bu moleküler dengenin, yenilenmenin başlangıç noktasını ve biçimini belirlediği ifade edildi. Araştırmayı yöneten biyolog James Monaghan, Retinoik asidin bu yönlendirici etkisini açıklarken, ❝Hücreler bu sinyali alarak ‘dirsekteyim, o zaman el çıkarmalıyım’ ya da ‘omuzdayım, tüm kolu büyütmeliyim’ diyebiliyor❞ dedi. Bilim insanları tarafından gerçekleştirilen bir deneyde, axolotl’un el bölgesine ekstra Retinoik asit enjekte edildiğinde, sadece elin değil, tüm kolun yeniden oluştuğu gözlemlendi. Monaghan’ın belirttiğine göre, insan vücudunda da temel hücresel ve kimyasal mekanizmalar benzerlik göstermektedir; ancak insanlarda bu sinyaller genellikle yenilenme yerine yara dokusu oluşumuyla sonuçlanmaktadır. Araştırmanın bir sonraki aşamasında, bu sinyallerin insan hücreleri tarafından nasıl algılandığı detaylı olarak incelenecektir.
İnsan Rejenerasyonu İçin Umut Verici Adım
Bilim insanları, insan fibroblast hücrelerini bu yenilenme sinyallerine yanıt verecek şekilde ‘yeniden eğitebildikleri’ takdirde, vücudun geri kalan süreci, gelişim sırasında uzuvları bir kez üretmiş olması nedeniyle ‘zaten bildiğini’ öne sürüyor. Bu buluşun, yalnızca yara izsiz iyileşme potansiyeli taşımakla kalmayıp; gelecekte kaybedilen bir parmağın, hatta tüm elin yeniden oluşturulabileceği ihtimalini bilimsel zeminde tartışılabilecek bir konuma taşıdığı vurgulanıyor. James Monaghan, gelecekteki araştırmaların bu potansiyeli ortaya çıkarabileceğini belirterek, ❝Bu tamamen imkânsız değil❞ yorumunda bulundu. Çalışmanın sonuçları, Nature Communications dergisinde yayımlanarak bilim dünyasına duyuruldu.
