Tarihte adı casusluk hikayelerine karışan ve “Efsane renk” diye adlandırılan ‘Edirne Kırmızısı’ renginin üretildiği ‘Rubia Tinctorum’ bitkisi için hasat ve boyama etkinliği gerçekleştirildi. Trakya Üniversitesi tarafından başlatılan çalışmaların sonucunda tarihin tozlu sayfalarından tekrardan gün yüzüne çıkarak canlandırılan Edirne Kırmızısı’yla kazanların içerisinde kumaşlar boyandı.
Trakya Üniversitesi öncülüğünde Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü iş birliğinde, “Efsane renk” diye adlandırılan Edirne Kırmızısı Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü’nün Karaağaç’ta bulunan bahçesinde yetiştirilen kök boya bitkilerinin hasadı yapıldı.
Kök boya bitkisinden elde edilen doğal boyalar, kazanlarda kaynatıldı ve kazanın içerisine atılan pamuk kumaşlar ile iplikler boyanırken, Edirne kırmızısı rengiyle boyanan kumaş ve hediyelik eşyalar da sergilendi. Etkinliğe Edirne Vali Yardımcısı Turgut Subaşı, Edirne Belediye Başkanı Filiz Gencan Akın, Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürü Adnan Tülek, kurum ve kuruluş temsilcileriyle çok sayıda vatandaş ve ilkokul öğrencileri katılım sağladı.
Hasat etkinliğinde açılış konuşmasını yapan Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürü Adnan Tülek, Edirne Kırmızısı hakkında bilgilerini paylaştı. Tülek; “Edirne kırmızısı kök boya bitkisinden elde edilen doğal bir boyadır ve Osmanlı İmparatorluğu mirasıdır. İlk kez 15. yüzyılda Edirnekari ustalarının kullanmaya başladığı Edirne kırmızısı çok zahmetli boyama süreci, işlemesi ve sırrını çözene yüksek miktarda ödüllerin verildiği bir renk olarak tarihte yerini almıştır. Kök boyanın boyacılıkta kullanılan kökleri üç dört yıllık gelişme süresini tamamlamış olan kök kısımlarıdır.
Çok yıllık bir bitkidir, kök boya bitkisinin gövdesi köşeli, tüylü bir yeşil aksama sahiptir. Enstitü olarak amacımız çalıştığımız bu ürün gruplarında model olarak görev almak ve üreticilerimize teknik destek sağlamaktır. Yürütülen bu çalışmalar sonucunda ilimizde bazı üreticilerimiz tarafından kök boya bitkisinin üretimine başlanılmıştır. Dolayısıyla bizler bu üreticilerimizi hem tebrik ediyoruz, teşvik ediyoruz ve çalışmalarında da kolaylıklar diliyoruz” dedi.
Tülek’in ardından konuşan Trakya Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Mustafa Tan, üniversite olarak 2017 yılından beri Edirne kırmızısının ayağa kaldırılması ve şehrin kültürüne katılması için yoğun çalışmalar gerçekleştirildiğini ifade etti. Tan; “Kitaplar yazıyoruz, projeler üretiyoruz, araştırmalar gerçekleştiriyoruz, uluslararası sempozyumlar düzenliyoruz.
Küçük etapta söyleşiler, paneller, konferanslar düzenliyoruz. Bu bağlamda 2024 yılı içerisinde hazırlamış olduğumuz Trakya Üniversitesi Edirne Kırmızısı ve Edirne Gülü Uygulama Araştırma Merkezi’nin YÖK tarafından kabul edilmesi de bizim için son derece sevindirici bir gelişme olmuştur. Bundan sonra üniversitemiz bu tür çalışmaları daha yoğun bir şekilde, tek bir elden daha organize ve daha etkin bir şekilde gerçekleştirecektir. Bu çerçevede ilimizin bu konuda katkı verecek bütün kurumlarıyla çalışmaya hazırız. Bundan sonra da iş birliği içerisinde çalışmaya devam edeceğiz” şeklinde konuştu.
Tan’ın ardından konuşan Edirne Belediye Başkanı Filiz Gencan Akın, Edirne kırmızısının kentin marka değeri açısından çok önemli olduğunun altını çizerek; “Bugüne kadar bununla ilgili çok ciddi mesai sarf edildi, görüyorum. Kurumlar, kuruluşlar, Edirne Belediyesi kendi mesai arkadaşlarım, sivil toplum örgütleri. Biz de bunu bir paydaşı olmaktan gurur ve mutluluk duyuyoruz. Bundan sonraki süreçte de daha heyecanlı bir şekilde, daha farklı projelerle bu işin paydaşı olmaya devam edeceğiz.
Aynı zamanda Edirne kırmızısı belki de dünyada ilk ve tek, bir şehrin bir renkle anılıyor olması çok kıymetli. Üstelik de bu rengin böyle değerli bir hikayesi olması çok kıymetli. O yüzden ben Edirne Belediye Başkanı olarak bu konuda yapılacak bütün çalışmaların hem paydaşı olmak hem de geliştirmek için ekip arkadaşlarımla beraber sonsuz bir çalışma içerisinde olacağımızın sözünü veriyorum” diye konuştu.
Gencan Akın’ın ardından konuşan Edirne Vali Yardımcısı Turgut Subaşı ise Edirne kırmızısının efsane bir renk olduğunu kaydederek; “Gerçekten herkesin sahip olmasını istediği bir renk. Uğruna casusluklar yapılmış. Formülü bulunmak için insanlar kaçırılmış. 1500’lerden beri insanlık bunu kullanmış. Ama son yıllarda özellikle üniversitemiz 3-4 yıl önce araştırmasıyla birlikte bu alanda yaptıkları pilot çalışmalarla bu rengin tekrar insanlığa, kullananlara kazandırılmasına emek verilmiş ve büyük bir başarı sağlanmış.
Üçüncüsü düzenlenen bu etkinlikte katılımın daha yüksek olması, ilginin artması, kentimiz adına da önemli. Bir kenti değerli kılan onun sahip olduğu marka değerleri ve zenginlikleridir” ifadelerini kullandı.
Konuşmaların ardından kök bitki ile elde edilen boya ile özel kazanlara kumaşlar ve iplikler batırılarak boyandı. Bir süre kazanın içerisinde boya ile ısıtılan kumaşlar ‘Edirne Kırmızısı’ rengine büründü. Kumaş boyama etkinliğinin sonrasında, enstitü bahçesine ekilip yetiştirilen, Edirne Kırmızısı’na rengini veren Rubia Tinctorum bitkisinin hasadı gerçekleştirildi. Bir kısmı elle hasat edilen bitkiler, daha sonra traktörle hasat edildi.
Adem Batuhan SEVER
