Mars’ın Kurak Yüzeyinin Altında Antik Nehir Ağları Keşfedildi
Mars’ın güney yarımküresindeki yoğun kraterli Noachis Terra bölgesinde bilim insanları tarafından yapılan yeni bir keşif, Kızıl Gezegen’in milyarlarca yıl önceki su dolu geçmişine dair önemli ipuçları sunuyor. Yaklaşık 16 bin kilometre uzunluğunda olduğu tahmin edilen devasa bir antik nehir yatakları ağı, gezegenin yüzeyinin altında gün yüzüne çıkarıldı. Bu bulgu, Mars’ın sanılandan çok daha nemli ve jeolojik olarak hareketli bir geçmişe sahip olduğunu gösteriyor.
Mars’ın güney yarımküresinde yer alan ve daha önce kurak olduğu düşünülen Noachis Terra bölgesinde, bilim insanları tarafından yapılan detaylı analizler sonucunda antik nehir sistemlerine ait izler tespit edildi. Bu izler, gezegenin geçmişteki iklimi ve su döngüsü hakkındaki mevcut bilgileri kökten değiştirebilecek nitelikte. Keşfedilen nehir yatağı izlerinin toplam uzunluğunun yaklaşık 16 bin kilometreye ulaştığı belirtiliyor.
Araştırmanın Detayları ve Yöntemi
Bu önemli keşif, Birleşik Krallık’taki Open University’den doktora öğrencisi Adam Losekoot liderliğindeki bir ekip tarafından gerçekleştirildi. Bilim insanları, NASA’nın Mars Reconnaissance Orbiter (MRO) ve Mars Global Surveyor uydularından alınan yüksek çözünürlüklü görüntüleri kullanarak yaklaşık 10 milyon kilometrekarelik geniş bir alanı detaylı olarak analiz etti. Bu alan, neredeyse Avustralya kıtası büyüklüğündedir.
Avustralya Büyüklüğünde Bir Alanda Su İzleri
İncelenen alanın büyüklüğü, yaklaşık 10 milyon kilometrekare olup bu, neredeyse Avustralya kıtası büyüklüğündeki bir bölgeye denk gelmektedir. Daha çarpıcı olanı ise, bu antik su izlerinin bulunduğu Noachis Terra bölgesinin, şimdiye kadar oldukça kurak kabul edilmesi ve burada sıvı suyun varlığına dair güçlü kanıtların bulunmamasıydı. Araştırmayı yürüten Adam Losekoot, ❝Bu bölge, şimdiye kadar suyun hiç olmadığı düşünülen bir yerdi. Bu nedenle bulduğumuz yapılar son derece önemli,❞ şeklinde konuştu.
“Ters Nehirler” ve Oluşumları
Araştırmacılar tarafından “fluvial sinuöz sırtlar” olarak adlandırılan bu yapılar, antik nehirlerin taşıdığı tortuların zamanla katılaşması ve çevresindeki daha yumuşak zeminin erozyonla aşınarak kaybolması sonucunda yüzeyde belirgin hale gelmiştir. Bu nedenle yapısal olarak, eski nehir yatakları adeta tersine dönmüş gibidir. MRO uydusundan elde edilen görüntülerde, bazı nehir yataklarının kraterlerin içine girip onları doldurduğu ve sonra dışarı doğru devam ettiği açıkça görülmektedir.
Mars’ın 3.7 Milyar Yıl Önceki Hali
Bu jeolojik izler, Mars’ın yaklaşık 3.7 milyar yıl önce, bugünkü soğuk ve çorak halinden çok daha farklı bir gezegen olduğunu düşündürüyor. O dönemde Mars’ın daha kalın bir atmosferi olduğu ve yüzeyinde sıvı suyun geniş alanları kapladığı tahmin ediliyor. Ancak zamanla gezegenin manyetik alanının zayıflamasıyla atmosfer, Güneş rüzgarlarının yıkıcı etkisine maruz kalmış ve büyük ölçüde aşınarak suyun önemli bir kısmının uzaya kaçmasına neden olmuştur.
Geçmişteki Yaşam Umudu ve Su Varlığı
Keşif, Mars’ta bir zamanlar yaşamın varlığı için gerekli koşulların sanılandan daha yaygın ve uzun süreli olabileceği yönündeki umutları tazeledi. Su, yaşamın bilinen temel bileşeni olduğundan, milyarlarca yıl önce gezegende geniş çaplı su varlığı, mikrobiyal düzeyde bir yaşamın var olmuş olabileceği ihtimalini güçlendiriyor. Bilim insanları ayrıca, kutup buzullarının ötesinde Mars’ın derin yer altı katmanlarında hala buz veya sıvı su rezervuarları bulunabileceğine inanmaya devam ediyor. Nitekim, 2025 Nisan’ında yayımlanan ayrı bir çalışma da geniş yeraltı su kaynaklarının olabileceğini öne sürmüştü.
Mars Araştırmaları Devam Ediyor
Bilim camiası, Mars’ın su dolu geçmişini ve bu antik nehir sistemlerinin tam olarak nasıl oluştuğunu daha iyi anlamak amacıyla bu yeni keşif üzerine odaklanarak veri toplamayı ve analiz etmeyi sürdürüyor.
