**İSO İkinci 500 Raporu: Sanayide Nominal Artış, Reel Düşüş ve Kârlılık Baskısı**
İstanbul Sanayi Odası (İSO) tarafından hazırlanan, Türkiye’nin en büyük ikinci 500 sanayi kuruluşunun finansal ve operasyonel performansını değerlendiren 2024 yılı raporu açıklandı. Raporda, ağırlıklı olarak KOBİ ölçeğindeki bu şirketlerin üretimden satışlarının nominal olarak yüzde 41 artarak 1 trilyon 393 milyar TL’ye yükseldiği belirtildi. Ancak, İSO İkinci 500 Raporu’na göre, söz konusu artış enflasyondan arındırıldığında reel bazda binde 1’lik bir düşüşe işaret ediyor.
Finansal Performansta Zorluklar ve Kârlılık Kaybı
Rapora göre, 2024 yılı İSO İkinci 500 firmaları için üretim artışına rağmen kârlılık açısından zorlu bir dönem oldu. Faaliyet karı yüzde 18,9 düşüşle 118 milyar TL’ye gerilerken, faaliyet kârlılığı oranı yüzde 12,6’dan yüzde 7,3’e düştü. Şirketlerin vergi öncesi kar-zarar toplamı yüzde 63,8 gibi önemli bir azalışla 34 milyar TL seviyesinde gerçekleşti. Satış karlılığı ise yüzde 8,2’den yüzde 2,1’e geriledi. İSO İkinci 500 Raporu, bu düşüşte, enflasyon muhasebesi sonucunda oluşan 20,6 milyar TL’lik zararın etkili olduğunu vurguladı.
Borç Yapısı ve Finansman Giderleri
İSO İkinci 500 araştırması, finansman giderlerinin bir önceki yıla göre yüzde 45,4 artarak 95 milyar TL’ye yükseldiğini gösterdi. Toplam borçlardaki artış hızının ise yavaşladığı, bir önceki yıl yüzde 76,7 olan artışın 2024’te yüzde 32,2’ye gerilediği belirtildi. Aynı dönemde öz kaynakların aktif içindeki payı ise yüzde 55,2’ye yükseldi.
İhracat Artışı ve Teknolojik Dönüşüm
Rapordaki olumlu gelişmelerden biri ihracat performansı oldu. İSO İkinci 500’ün toplam ihracatı 2024 yılında yüzde 6,2 artarak 15,9 milyar dolara ulaştı. Bu büyüme oranının İSO 500 büyük sanayi kuruluşlarının ihracat artışının üzerinde gerçekleştiği bilgisi paylaşıldı. Özellikle tekstil ve giyim sektöründeki güçlü dış satışların bu artışta etkili olduğu belirtildi. Katma değer yaratımında teknoloji yoğunluğunun arttığı da raporda öne çıkan bulgular arasında. Düşük teknolojili sanayinin payı yüzde 41’e gerilerken, orta-yüksek teknolojili sanayi yüzde 28’e, yüksek teknoloji sanayinin payı ise yüzde 3,3’e yükseldi. İSO İkinci 500 Raporu’na göre, ilk kez orta-yüksek ve yüksek teknolojili sektörlerin toplam payı yüzde 30’u aştı.
İstihdam ve AR-GE Yatırımları
İstihdam cephesinde ise artış yaşandı. Toplam istihdam yüzde 2,2 artarak 291 bin kişiye ulaştı. Maaş ve ücretlerdeki artış ise yüzde 90,9 olarak kaydedildi. Firmaların AR-GE faaliyetlerine ilgisi de arttı; İSO İkinci 500 Raporu’na göre AR-GE yapan firma sayısı 238’e yükselerek rekor kırarken, AR-GE harcamaları yüzde 120 artışla 8,6 milyar TL seviyesine çıktı.
Zarar Eden Firma Sayısında Rekor ve Diğer Bulgular
Rapora göre, vergi öncesi zarar eden firma sayısı 159’a yükselerek 1997’den bu yana en yüksek seviyeye ulaştı. Faiz, amortisman ve vergi öncesi karda (FAVÖK) da rekor seviyede zarar kaydedildiği belirtildi. Listenin zirvesinde bu yıl büyük bir sıçrama yapan İstanbul Asfalt Fabrikaları yer aldı. Şirket, 4 milyar 186 milyon TL üretimden satışla birinci olurken, onu Yılmaz Redüktör ve Boyteks Tekstil izledi. Raporda, İSO İkinci 500 içinde halka açık firma sayısının 39’a yükselerek rekor kırdığı, yabancı sermayeli firma sayısının ise 67 olduğu bilgisi paylaşıldı. Sanayi şirketlerinin coğrafi dağılımında 135 şirketle İstanbul başı çekerken, onu Ege Bölgesi Sanayi Odası’na bağlı 38, Kocaeli ve Gaziantep’ten ise 36’şar şirket takip etti. Sektörel dağılımda ise Gıda ürünleri sanayisi 108 firma ile ilk sırada yer aldı. Kimya, plastik ve kauçuk sanayisi 75, Tekstil sanayisi 68, Metal sanayisi ve Makine imalatı ise 61 firma ile öne çıkan diğer sektörler oldu. İSO İkinci 500 Raporu’na göre, bu dört sektörün toplam üretimden satışların yaklaşık yüzde 62’sini oluşturduğu belirtildi.
