Gizemli Amerikan Okulu ve Saklı Ülkücü Kürt Hikayeleri Kitap Oldu
Hayat Yayınları’nın “Deşifre X Kitaplar” serisi kapsamında yayımlanan iki yeni araştırma kitabı, Türkiye’nin yakın tarihine ışık tutuyor. Gazeteci Ahmet Köprülü imzalı “Trojans / Ankara’da ABD Ajan Okulu”, Balgat’ta 1957-1985 yılları arasında faaliyet gösteren ve Soğuk Savaş döneminde ABD’nin istihbarat ve operasyon merkezi olduğu öne sürülen Amerikan okulunu inceliyor. Serinin diğer kitabı, araştırmacı yazar Ahmet Dinç’in kaleme aldığı “Bozkürt: Ülkücü Kürtlerin Saklı Kalmış Hikâyesi – Biji Türkiye” ise Ülkücü Hareket içindeki Kürt ve Zaza kökenli bireylerin bilinmeyen hikayelerini gün yüzüne çıkarıyor.
Ankara’daki Gizemli Amerikan Okulu ‘Trojans’
Ankara’nın Balgat semtinde 1957’de kurulan ve 1985’te kapatılan, Amerikan Askerî Yardım Heyeti (JAMMAT/JUSMMAT) desteğiyle TUSLOG DET-30 üssünde yer alan ABD Hava Kuvvetleri Mensupları Aile Bireyleri Okulu (AHS), Ahmet Köprülü’nün “Trojans / Ankara’da ABD Ajan Okulu” adlı kitabıyla gündeme taşınıyor. Kitap, okulun 1957-1958 dönemini “Trojans yılı” ilan ederek öğrencilerini “Truva atları” olarak adlandırmasıyla başlayan sürecin, okulun bir istihbarat ve operasyon merkezine dönüşmesini mercek altına alıyor. Köprülü’nün binlerce sayfa doküman, fotoğraf ve tanıklığı inceleyerek hazırladığı eser, Soğuk Savaş yıllarında Türkiye ve çevresindeki ABD politik operasyonlarındaki rolüne dikkat çekiyor.
CIA Bağlantıları ve Tarihi Figürler
“Trojans” kitabı, “Küçük Amerika” hedefi doğrultusunda Ankara’dan yayılan ideolojik kampanyaları belgelerle ortaya koyduğunu iddia ediyor. Kitapta, AHS yönetiminde yer aldığı belirtilen Mason, Metodist ve “İlluminati” bağlantılı isimler ile CIA ajanlarının, darbeci generallerin portrelerinin arşiv materyalleri ve tanıklıklarla sunulduğu ifade ediliyor. Eserde yer alan çarpıcı bir belge ve fotoğrafın, dönemin ABD Başkanı George W. Bush’un Türkiye’yi ilk ziyaretini, daha önce bilindiği gibi 2004’te değil, 1978’de eşi Laura ile birlikte gerçekleştirdiğini gösterdiği belirtiliyor. Kitap ayrıca, Türkiye’ye aşk acısıyla geldiği belirtilen JAMMAT görevlisi Elisabeth McNeill’in CIA için çalıştığına dair bulgulara ve bu doğrultuda gerçekleştirdiği öne sürülen bir operasyona da değiniyor. Amerikan okulunun yönetim kadrosundaki Albay Kamil Homriş’in, AHS’den sonra Ankara Tapu ve Kadastro Lisesi’nde öğretmenlik yaparken öğrencilerinden birinin Abdullah Öcalan olmasına da kitapta yer verildiği kaydediliyor.
Kitabın Ortaya Çıkışı ve Araştırma Süreci
Ahmet Köprülü, kitabın araştırma sürecinin 2006 yılında Tandoğan’da gördüğü 1952 model bir Chevrolet ile başladığını anlatıyor. Köprülü, aracın ilk sahibine ulaşma çabasının kendisini Amerikan okulu ve JUSMMAT ile ilgili sırlarla karşılaştırdığını belirtiyor. Köprülü süreci ❝O noktada şu soruyu sormaya başladım: ‘Bu araç yalnızca bir otomobil mi, yoksa daha fazlası mı?’ Bu soru beni uzun soluklu bir araştırma yolculuğuna çıkardı. Trojans, işte bu uzun ve titiz incelemenin ürünü.❞ sözleriyle açıklıyor. Kitabın, İkinci Dünya Savaşı sonrası Türkiye’nin Sovyet tehdidinden kaçarken düştüğü öne sürülen “Amerikan tuzağına” da kısaca değindiği ifade ediliyor.
Ülkücü Kürtlerin Saklı Hikayesi ‘Bozkürt’
Hayat Yayınları’nın “Deşifre X Kitaplar” dizisinin açılış kitabı olan Ahmet Dinç imzalı “Bozkürt: Ülkücü Kürtlerin Saklı Kalmış Hikâyesi – Biji Türkiye”, Ülkücü Hareket’e gönül vermiş Kürt ve Zaza kökenli bireylerin bilinmeyen hikayelerini gün yüzüne çıkarıyor. Editörlüğünü Kamuran Akkuş’un üstlendiği 328 sayfalık kitap, ezberleri bozmaya aday bir çalışma olarak sunuluyor.
Kitabın Araştırma Yöntemi ve Odak Noktaları
Araştırmacı yazar Ahmet Dinç’in kaleme aldığı “Bozkürt”, 50’nin üzerinde Ülkücü ile yapılan kapsamlı görüşmelere ve derinlemesine arşiv taramalarına dayanıyor. Kitap, Türk milliyetçiliğini benimseyen Kürt bireyleri farklı açılardan ele alıyor. 12 Eylül öncesi ve sonrasını kapsayan geniş bir tarihsel çerçevede, çeşitli dönem ve koşullarda Ülkücü Hareket’e katılan Kürtlerin mücadeleleri, katkıları ve deneyimleri detaylı biçimde aktarılıyor. Tarihi öneme sahip fotoğraflar ve belgelerle desteklenen eser, bireysel ve kolektif hafızaya ışık tutmayı amaçlıyor. “İlk Bozkürt” olarak anılan Ziya Gökalp’ten başlayarak pek çok tarihî figürün mercek altına alındığı kitapta, Kürt ve Zaza bireylerin Türkeş liderliğindeki Ülkücü Hareket’e katılma nedenleri sorgulanıyor ve bu tercihlerin ardındaki dinamikler inceleniyor. Kitapta ayrıca Doğu ve Güneydoğu illerinde Ülkü Ocakları’nın kuruluş süreçleri ve faaliyetlerine dair dikkat çekici ayrıntılar ile dönemin Başbakan Yardımcısı Türkeş’in 1975 yılında Diyarbakır’da bir tank üzerinden yaptığı mitinge ait arşiv belgeleri ve fotoğraflar da yer alıyor.
‘Bozkurtler’in Gelecek Misyonu
“Bozkürt” kitabının, bölücü terörün sona erdirilmesi çabalarının ivme kazandığı bir dönemde yayımlandığı belirtiliyor. Kitabın önsözünün, Öcalan’ın İmralı’dan yaptığı silah bırakma çağrısının kamuoyuna açıklandığı gün olan 27 Şubat’ta kaleme alındığı ifade ediliyor. Yazar Ahmet Dinç, önsözde şunları kaydediyor: ❝Şimdi artık ‘Bozkürtler’ için; o çekildikleri köşelerden çıkma, tahrip olan ilişkileri, zihinleri, duyguları, müşterek gelecek hayallerini yeniden onarma konusunda bilinçli birer ‘ortak payda’ olarak harekete geçme zamanıdır. ‘Bozkürtler’, iki halkın birliği ve ortak gelecek kurguları adına kırk küsur yıldır zarar gören ne/neresi varsa, ‘PKK sonrası’ dönemde tüm hasarları onarmak için, her iki halkı da çok iyi tanıyan uzmanlar olarak sahalara yeniden dönmelidir. (…) Yeni dönemde ‘Bozkürtler’ gerçek birer tutkal olacaktır/olmalıdır.❞ Kitap, sağ-sol çatışmalarında hayatını kaybeden Ülkücü Kürtlerin listesini de içeriyor.
Araştırma ve Sorgulama Niteliğindeki Eserler
Her iki kitap da fotoğraf ve belgelerle desteklenmiş, kurmaca dışı birer yakın tarih sorgulaması niteliği taşıyor. Türkiye’nin yakın tarihindeki karmaşık olayları somut bulgulara dayandırarak anlamak isteyen okurlar için çarpıcı bir deneyim sunan eserler, titiz birer araştırma dosyası olarak öne çıkıyor. Kitaplarda Türk-Amerikan ilişkilerinin bilinmeyen yönlerinden, antikomünizm operasyonlarına, darbelerden, ideolojik ve kimliksel dinamiklere kadar birçok soruya cevap aranıyor. Örneğin, “Trojans”ta AHS duvarına Lenin fotoğrafının nasıl asıldığı veya Irak’ta General Kasım’ı deviren İngiliz Büyükelçisi’nin AHS’deki varlığı gibi sorular sorulurken, “Bozkürt”te “Bozkürt kavramı ne zaman ortaya çıktı?”, “Bazı Kürtler neden Ülkücü Hareket’e katıldı?”, “Türkeş, yaşlı Kürt köylülerini neden dört kez askerlerin sırtında, Zap Suyu’nun iki kıyısı arasında taşıttı?” gibi sorulara yanıt arandığı belirtiliyor. Kitapların, siyasetçilere, akademisyenlere ve toplumun geniş kesimlerine hitap ettiği ifade ediliyor.
