2024 yılında küresel elektrik üretiminin neredeyse yarısı yenilenebilir kaynaklar ve nükleer enerjiden elde edildi; artış, enerji talebinin yükseldiği bir dönemde yaşandı.
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) tarafından açıklanan “Küresel Enerji Değerlendirmesi 2025” raporuna göre, 2024 yılında küresel elektrik üretiminin yüzde 41’i yenilenebilir kaynaklar ve nükleer enerjiden karşılandı. Bu artış, dünya genelinde enerji talebinin hızla arttığı bir dönemde kaydedildi. Raporda, 2024’te toplam elektrik üretiminin bir önceki yıla göre yaklaşık 1200 teravatsaat arttığı belirtildi; bu artışın önemli bir kısmı yenilenebilir enerji ve nükleer santrallerden geldi. Yenilenebilir enerji kaynakları toplam üretimin yüzde 32’sini, nükleer enerji ise yüzde 9’unu oluşturdu.
Yenilenebilir ve Nükleer Enerji Kapasitesindeki Artış
2024 yılı, özellikle güneş ve rüzgar enerjisinden elde edilen elektrik üretimi açısından rekor bir yıl oldu. Bu iki kaynaktan sağlanan üretimde 670 teravatsaatlik önemli bir artış görüldü. Aynı dönemde, nükleer santrallerin elektrik üretimine katkısı da 100 teravatsaat yükseldi. Rapora göre, 2024’te dünya çapında yaklaşık 700 gigavat yeni yenilenebilir enerji kapasitesi devreye alındı. Bu yeni kapasitenin yaklaşık yüzde 80’i güneş enerjisi santrallerinden oluştu. Nükleer enerji sektöründe ise 7 gigavatlık yeni kapasite sisteme dahil edildi. Ayrıca, 2024 yılı itibarıyla dokuz yeni nükleer reaktörün inşasına başlandı. Bu projelerin tamamlanmasıyla toplamda 11 gigavatlık ek kapasitenin sisteme katılması bekleniyor; yeni reaktör tasarımları ağırlıklı olarak Çin ve Rusya menşeli.
Küresel Enerji Üretiminde Bölgesel Değişimler
Avrupa Birliği (AB) ve ABD gibi gelişmiş ekonomilerde, güneş ve rüzgar enerjisinden elde edilen elektrik üretimi, ilk kez kömür ve doğal gaz bazlı üretimi geride bıraktı. Çin’de ise güneş ve rüzgarın toplam elektrik üretimindeki payı yaklaşık yüzde 20 seviyelerine ulaştı.
Raporun detayları ve uzman görüşleri, küresel enerji sektöründeki kapsamlı dönüşümü ve geleceğe yönelik eğilimleri ortaya koyuyor. Oxford Enerji Çalışmaları Enstitüsü’nden Araştırma Görevlisi Aliaksei Patonia, düşük karbonlu kaynakların sistemde yarattığı dönüşüme dikkat çekerek, temiz enerji yatırımlarındaki rekor artışı vurguladı.
Enerji Sistemlerinin Dönüşümü ve Yatırımlar
Aliaksei Patonia, ❝2024’te dünyada temiz enerjiye yapılan yatırım 2,1 trilyon dolara çıkarak rekor kirdı. Bu yatırım, değişken yenilenebilir enerji kaynaklarının yaygın kullanımını, şebeke esnekliği yatırımlarını ve elektrik sistemlerinin dijitalleşmesini teşvik etti,❞ dedi.
Nükleer Enerjinin Artan Rolü
Patonia, nükleer enerjinin sabit yük sağlama avantajına değinerek gelecekteki rolünün artabileceğini belirtti ve ❝Nükleer enerji, güneş ve rüzgar gibi değişken yenilenebilir enerji kaynaklarından farklı olarak sabit yük üretebilme özelliği taşıyor. Bu nedenle nükleer enerjinin gelecekteki rolü daha da artabilir,❞ ifadelerini kullandı.
Kömürle Enerji Üretiminde Düşüş Eğilimi
Kömürle elektrik üretimindeki düşüşün enerji geçişinin önemli bir yönü olduğunu ancak bazı ülkelerde hala önemli olduğunu kaydeden Patonia, ❝Kömürden enerji üretimi, özellikle gelişmiş ekonomilerde düşüşe geçiyor. Ancak, Çin ve Hindistan gibi ülkelerde kömür hala önemli bir kaynak olmaya devam ediyor. Yine de uzun vadede temiz enerji ve iklim politikaları kömür kullanımını daha da kısıtlayacak,❞ değerlendirmesinde bulundu.
Temiz Enerji Tedarik Zincirlerinde Jeopolitik Rekabet
Son olarak, temiz enerji tedarik zincirlerindeki jeopolitik rekabetin arttığını söyleyen Patonia, ❝Bu rekabet, ülkelerin enerji geçişini daha güvence altına alabilmek ve bağımlılıklarını azaltabilmek için girişimlerde bulunmasına neden oluyor. Temiz enerji teknolojilerine olan ilgi, enerji geçişine jeopolitik bir boyut katıyor,❞ şeklinde konuştu.
