Karbon Fiyatlandırması ve Emisyon Ticaret Sistemi: KOBİ’ler İçin Potansiyel Riskler Tartışıldı
Ankara Ticaret Odası (ATO) ev sahipliğinde, Ticaret Bakanlığı, Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı kurumlar ve Maliye Hesap Uzmanları Vakfı destekleriyle “Karbon Fiyatlandırması ve Emisyon Ticaret Sistemi Paneli” düzenlendi. ATO Meclis Salonu’nda gerçekleşen panelde, sürdürülebilir kalkınma hedefleri doğrultusunda iş dünyasının yeşil dönüşüm süreci ve bu kapsamda uygulanacak karbon fiyatlandırması ile emisyon ticaret sistemlerinin etkileri ele alındı. Panelin ana gündem maddelerinden biri, bu mekanizmaların özellikle Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler (KOBİ) üzerindeki potansiyel etkileri oldu.
Karbon Mekanizmalarının İşletmeler Üzerindeki Etkileri
ATO Yönetim Kurulu Başkanı Gürsel Baran, panelin açılışında yaptığı konuşmada, çevre ve iklim değişikliği konularının iş dünyası için artan önemine dikkat çekti. Paris İklim Anlaşması sonrası sera gazı emisyonlarını azaltma hedeflerine ulaşmada karbon fiyatlandırma mekanizmalarının bir araç olarak kullanılacağını belirten Baran, bu politikaların ❝kirleten öder❞ mantığıyla yürütüldüğünü söyledi. Baran, Türkiye’nin en büyük ticaret ortağı Avrupa Birliği’nin (AB) Yeşil Mutabakat kapsamında hayata geçireceği Sınırda Karbon Düzenlemesi Mekanizması’nın (CBAM) 1 Ocak 2026’dan itibaren tam olarak uygulanmaya başlanacağını hatırlattı. Türkiye’nin toplam ihracatının yüzde 40’ından fazlasının AB’ye yapıldığını ve 2024 yılında bu rakamın 108,5 milyar dolar olduğunu kaydeden Baran, CBAM’dan özellikle demir-çelik, çimento, alüminyum, gübre, elektrik, hidrojen ile tekstil ve hazır giyim sektörlerinin etkileneceğini vurguladı.
KOBİ’lere Yönelik Potansiyel Yükler ve Destek Talebi
Küresel ekonomik koşullar, yüksek finansman maliyetleri ve daralan iç talep gibi zorluklarla baş etmeye çalışan işletmelerin, yeni mali yüklerle karşı karşıya kalmasının ciddi riskler barındırdığını ifade eden ATO Başkanı Gürsel Baran, karbon fiyatlandırma ve emisyon ticaret sistemi gibi mekanizmaların uygulanmasının KOBİ’lerin taşıyabileceğinden fazla yük getirmesi halinde, ❝üretim kapasitesinde daralma, rekabet gücünde azalma ve istihdamda gerileme gibi olumsuz sonuçlar ortaya çıkabilir❞ uyarısında bulundu. Baran, yeni düzenlemelerin tasarlanmasında ❝mutlaka adil, kademeli ve destekleyici bir yaklaşım benimsenmeli❞ diyerek, ekonomik istikrar gözetilmeden çevresel hedeflere ulaşmanın mümkün olamayacağını dile getirdi. Ayrıca, bu sürecin doğru tasarlanması halinde ekonomiye yeni fırsatlar sunabileceğini, aksi takdirde ekonomik anlamda telafisi zor yaralar açabileceğini belirtti. Reel sektöre ulusal ve uluslararası finansman ve destek mekanizmalarının oluşturulması, sektörlerin rekabet gücünü koruyacak dengeli politikaların hayata geçirilmesinin en büyük beklentileri olduğunu ekledi.
İklim Değişikliğinin Finansal ve Ticari Perspektifi
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı İklim Değişikliği Başkanı Prof. Dr. Halil Hasar, 2050 yılına kadar iklim finansının 300 trilyon dolarlık devasa bir pazar oluşturacağını ve Türkiye’nin bu alanda teknoloji üreten bir ülke konumuna gelmesi gerektiğini belirtti. Türkiye’deki 800 büyük tesisin emisyonlarının yüzde 85’inin sınırda karbon düzenlemesine tabi olacağını ifade eden Hasar, iklimin finansal, sosyal ve güvenlik boyutları olduğuna dikkat çekti. Kamu Gözetimi ve Denetim Standartları Kurumu (KGK) Başkanı Dr. Hasan Özçelik, Türkiye’nin karbon emisyonunda dünyada 16. sırada yer aldığını ancak ihracatının yüzde 42’sini AB’ye yapması nedeniyle yeşil dönüşümün kritik önem taşıdığını söyledi. Özçelik, karbon maliyetlerinin şirketlerin finansal pozisyonlarını etkileyeceğini ve gerekli tedbirlerin alınmaması halinde pazar kaybı riski bulunduğunu dile getirdi. Maliye Hesap Uzmanları Vakfı Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Nevzat Saygılıoğlu ise, Dünya Bankası raporuna göre küresel karbon fiyatlandırması gelirinin 2023’te 104 milyar dolarla rekor seviyeye ulaştığını ve dünya genelinde 75 aktif karbon fiyatlandırma aracı bulunduğunu aktardı.
Panel Oturumları ve Ele Alınan Konular
Açılış konuşmalarının ardından panel, iki oturumla devam etti. Oturumlarda “Karbonun Dünyaya Yıldızlararası Yolculuğu: Karbon Vergisi”, “Emisyon Ticaret Sistemi ve Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması”, “Yeşil Mutabakat Eylem Planı ve AB’deki Son Gelişmeler”, “İklim Değişikliği Düzenlemelerine Sektörel Bakış: Çimento Sanayi”, “Avrupa Birliği’nin Emisyon Ticaret Sistemi Politikası ve Uluslararası Ticarete Yansıması”, “Türkiye’de İlk Zorunlu Sürdürülebilirlik Raporlaması” ve “Karbon Vergisinde Uluslararası Deneyimler” başlıkları uzmanlar tarafından detaylı olarak incelendi. Panele, ATO Meclis Başkanı Mustafa Deryal, Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Temel Aktay ve çok sayıda ATO üyesi katıldı. Panelin, düzenleyici kurumlar, özel sektör ve akademi arasında işbirliğinin gerekliliğini ortaya koyduğu belirtildi.
